Przyczynienie się poszkodowanego do szkody

Są sytuację, gdy osoby poszkodowane mają wpływ na powstanie szkody, a także jej rozmiar. Niestety, ale niejednokrotnie poszkodowani w wypadkach komunikacyjnych swoim niewłaściwym zachowaniem stwarzają niebezpieczne sytuacje w ruchu drogowym. Odpowiedzialność poszkodowanego za skutki takiej szkody stanowi przepis art. 362 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym "Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron." W prawie odszkodowawczym przepis krótko nazywa się przyczynieniem.

Jak należy intepretować przyczynienie?

Wyobraźmy sobie sytuację, gdzie podróżujemy jako pasażer. Nie zapinamy pasów bezpieczeństwa. Kierowca w pewnym momencie z nieustalonych przyczyn zjeżdża z drogi, samochód kilkukrotnie dachuje, by ostatecznie uderzyć w przydrożne drzewo. Pasażer kilkukrotnie koziołkuje w pojeździe, a ostatecznie wypada przez szybę. Doznaje rozległych obrażeń ciała. Po jakimś czasie zwraca się do zakładu ubezpieczeń sprawcy zdarzenia o zadośćuczynienie i odszkodowanie, który uznaje swą odpowiedzialność. Jednakże ubezpieczyciel stosuje instytucję przyczynienia, pomniejszając należne świadczenie o 40%. Przykładowo: towarzystwo uznało zadośćuczynienie na rzecz poszkodowanego w wysokości 100 000,00 zł, po zastosowaniu 40% przyczynienia osoba poszkodowana otrzyma 60 000,00zł. Ubezpieczyciel twierdzi, iż poszkodowany swoim zachowaniem przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody. W sytuacji, gdy byłby przypiętymi pasami, nie koziołkowałby w samochodzie i nie wypadł, a obrażenia ciała i konsekwencje zdarzenia byłyby z pewnością mniejsze.

Niestety, ale nie ma wypracowanych żadnych uniwersalnych kryteriów, które pomogłyby w określeniu stopnia przyczynienia. Dlatego też towarzystwa ubezpieczeń w dowolny sposób szacują wysokość stosowanego przyczynienia, działając w ten sposób na szkodę poszkodowanych, zaniżając należne zadośćuczynienie oraz odszkodowanie. Praktyka pokazuje, że za takie samo zachowanie, np. brak zapiętych pasów, towarzystwo ubezpieczeń A uzna 20% przyczynienia, a towarzystwo B zastosuje 50%. Przy określaniu stopnia przyczynienia zakład ubezpieczeń powinien bać pod uwagę zawsze wszystkie okoliczności konkretnego zdarzenia. Obniżenie wysokości zadośćuczynienia powinno być poparte indywidualną oceną konkretnej sytuacji. Zaznaczyć należy, że zastosowanie przyczynienia może mieć miejsce wyłącznie w sytuacji, gdy istnieje związek pomiędzy działaniem lub zaniechaniem poszkodowanego a powstałą szkodą, tzn. gdyby nie konkretne zachowanie się lub zaniechanie poszkodowanego to nie doznałby szkody wcale, albo jej rozmiar byłby mniejszy.

Wskazać należy także, że zakład ubezpieczeń może skorzystać z instytucji przyczynienia, wyłącznie w wypadku udowodnienia, wykazania okoliczności nieprawidłowego zachowania lub zaniechania osoby poszkodowanej. W tej sytuacji ciężar udowodnienia, zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego spoczywa na zakładzie ubezpieczeń.

Przykładami sytuacji, gdzie towarzystwo ubezpieczeń może zastosować przyczynienie będą:

• Przekroczenie dozwolonej administracyjnie prędkości
• Podróżowanie z kierowcą nieposiadającym uprawnień
• Podróżowanie z nietrzeźwym kierowcą
• Rowerzysta, jadący z telefonem w ręku i piszący sms
• Wtargnięcie nietrzeźwego pieszego pod samochód
• Przejazd rowerem na czerwonym świetle
• Niespodziewane wtargnięcie rowerzysty na jezdnię
• Brak odpowiedniego oświetlenia w rowerze
• Przechodzenie przez jezdnię w niedozwolonym miejscu

Podsumowując, przyczynienie się osoby poszkodowanej w wypadku do powstania bądź zwiększenia rozmiarów szkody może mieć wpływ na wysokość wypłaconego zadośćuczynienia i odszkodowania. Odpowiedzialne towarzystwo ubezpieczeń może w takiej sytuacji skorzystać z instytucji przyczynienia, przewidzianej przez art. 362 K.C. Stopień, o który zostanie pomniejszone świadczenie wg swojego uznania określa ubezpieczyciel, a na drodze postępowania sądowej – sąd. Jednak ubezpieczyciel musi zawsze udowodnić związek przyczynowo skutkowy pomiędzy przyczynieniem a szkodą, w rzetelny sposób udowadniając nieprawidłowe zachowanie osoby poszkodowanej.

Jednak nie zawsze trzeba zgadzać się z ubezpieczycielem i stopniem zastosowanego przyczynienia, odwołując się od decyzji, najlepiej przy pomocy doświadczonego pełnomocnika. Jeżeli w Państwa sprawie zostało zastosowane przyczynienie przez ubezpieczyciela, a nie jesteście Państwo przekonani o jego zasadności to zachęcamy do kontaktu z nami. Każda analiza sprawy jest bezpłatna.